Kartels en mededinging

Kartels zijn verboden volgens de Mededingingswet. Een kartelafspraak is een afspraak tussen bedrijven die concurrentie tegenhoudt, verkleint of vervalst. Door kartelvorming doen bedrijven niet meer hun best om een zo goed mogelijk product aan te bieden voor een eerlijke prijs of om hun aanbod uit te breiden. Kartelvorming kan ook bestaan tussen leveranciers en afnemers. Kartelafspraken benadelen consumenten en andere bedrijven.

Welke afspraken mag u niet maken?

Prijsafspraken met concurrenten

U mag geen afspraken maken met concurrenten over prijzen en offertes. Bijvoorbeeld:

• prijzen verhogen of verlagen
• (geen) korting geven
• een minimumprijs gebruiken
• toeslagen doorberekenen aan de klant

Alleen al praten met concurrenten over prijzen is verboden.

Prijsafspraken tussen leveranciers en afnemers

Leveranciers en afnemers mogen afspraken maken over samenwerking, zolang iedereen vrij kan ondernemen en concurreren:

• U mag niet bepalen wat de verkoopprijs is. U mag wel een adviesprijs meegeven aan uw afnemer of een maximale verkoopprijs afspreken.
• U mag de afnemer niet beïnvloeden om de adviesprijs op te volgen, bijvoorbeeld door te dreigen met het stoppen met leveren of met slechtere voorwaarden.
• U mag uw afnemer niet steeds herinneren aan de adviesprijs. Bijvoorbeeld door er vaak berichten over te sturen of over te bellen.

Controleer of u zich aan de regels houdt met de adviesprijscheck van Autoriteit Consument en Markt (ACM).

Verdelen van de markt

U mag geen afspraak maken met uw concurrent om samen de markt te verdelen. Bijvoorbeeld:

• niet aan elkaars klanten leveren
• niet in elkaars gebied leveren
• u verkoopt product A en uw concurrent product B
• op verschillende momenten korting geven

Afspraken over aanbesteden

U mag niet met uw concurrent afspraken maken of uw offerte bespreken als u meedoet met een aanbesteding. Bijvoorbeeld:

• samen opdrachten verdelen
• samen niet meedoen aan bepaalde aanbestedingen
• samen bepaalde voorwaarden niet accepteren
• afspraken maken over de hoogte van prijzen in de aanbesteding

Afspraken over inkoop

U mag niet met uw concurrent afspreken welke prijs u gaat betalen aan een leverancier of dat u bepaalde leveranciers uitsluit (boycot). Alleen al praten met concurrenten over welke inkoopprijs u gaat betalen, is verboden.

Afspraken over lonen

U mag met uw concurrenten geen afspraken maken over arbeidsvoorwaarden. Bijvoorbeeld:

• salarissen, toeslagen of bonussen
• het overnemen van personeel
• de prijs die u betaalt aan zzp'ers

U mag wel afspraken over arbeidsvoorwaarden maken in de collectieve arbeidsovereenkomst (cao).

Afspraken over productiebeperking

U mag met uw concurrenten niet afspreken om minder te produceren.

Boete voor kartelvorming

Als u kartelafspraken maakt, kunt u een boete of een andere straf krijgen van ACM. Maakt u afspraken die de handel tussen lidstaten beperken? Dan kan ook de Europese Commissie boetes opleggen.

Wilt u uit een kartel stappen? Dan kunt u clementie aanvragen bij ACM. U betaalt dan geen boete (immuniteit) of krijgt een korting op de boete.

Controleer of u zich aan de concurrentieregels houdt met de (anonieme) samenwerkcheck van ACM.

Kartel melden

Denkt u dat bedrijven een kartel vormen, dan kunt u het vermoeden van een kartel melden bij ACM. Bekijk hoe u een kartel herkent.

Welke afspraken mag u wel maken?

In sommige situaties geldt het kartelverbod niet en mag u wel afspraken maken met concurrenten.

Algemene vrijstelling

Helpt een afspraak tussen ondernemers de economische of technische vooruitgang? Dan mag u wel afspraken maken met uw concurrent. De afspraken mogen niet verder gaan dan strikt noodzakelijk en mogen alleen als:

• door de afspraken efficiënter gewerkt wordt waardoor de welvaart of duurzaamheid toeneemt
• een eerlijk deel van de voordelen naar de klant gaat
• de voordelen alleen bereikt worden door concurrentiebeperking
• er genoeg concurrentie overblijft in de markt

U mag ook afspraken maken over duurzaamheid, bijvoorbeeld om klimaatverandering of dierenleed tegen te gaan of mensenrechten te beschermen. Uw afspraken moeten voldoen aan voorwaarden.

Bent u zzp’er? Soms mag u afspraken maken met andere zzp’ers. Als werkgever in de zorg mag u afspraken maken met andere zorgwerkgevers.

Afspraken tussen kleine ondernemers

Afspraken tussen ondernemers met een kleine omzet of een klein marktaandeel zijn in sommige gevallen toegestaan. Dit heet de bagatelvrijstelling. Bekijk de voorwaarden voor deze vrijstelling.

Branchebeschermingsovereenkomst

Een branchebeschermingsovereenkomst valt niet onder het kartelverbod. Dit is een afspraak tussen de eigenaar van een nieuw winkelcentrum en een ondernemer in dat winkelcentrum. De overeenkomst beschermt de winkelier tegen de komst van andere ondernemers uit dezelfde branche in het winkelcentrum.

Samenwerkingsovereenkomst detailhandel

In de detailhandel is een samenwerkingsovereenkomst toegestaan. Winkeliers mogen afspraken maken over bijvoorbeeld marketing, gezamenlijke reclameacties en gezamenlijke inkoop.

Vrijstellingen onder Europees recht

Ook in het Europees recht zijn er vrijstellingen. U mag bepaalde afspraken maken als die onderzoek en ontwikkeling en technologieoverdracht vooruit helpen. Deze afspraken vallen onder de groepsvrijstellingsverordening.